ΓΡΙΦΟΣ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΑΕΡΙΟΥ ΣΤΟ «ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ

Της Κύρας Αδάμ,

Από την «Ελλάδα αύριο»

Ένα υψηλού ρίσκου πολιτικό και επιχειρηματικό γαϊτανάκι στήνεται γύρω από το φυσικό αέριο στην Αν. Μεσόγειο, με επίκεντρο το κυπριακό φυσικό αέριο στο. οικόπεδο 12 (μπλοκ της Αφροδίτης) και το γειτονικό ισραηλινό κοίτασμα του Λεβιάθαν.

Η Κύπρος επιχειρεί από τώρα να διαφυλάξει αλλά και να προ­σμετρήσει τα πιθανά μελλοντικά οικονομικά οφέλη στην προοπτι­κή οικονομικής «ανάταξης» της νήσου μετά την καταστροφή. Η Τουρκία χρησιμοποιεί από τώρα ως μοχλό για την «τουρκογενή» επίλυση του Κυπριακού, τα μελλοντικά οικονομικά οφέλη του φυ­σικού αερίου. Το Ισραήλ κρατά....

ακόμα κλειστά τα χαρτιά των τελι­κών αποφάσεων του για την πιθα­νή εξαγωγή του φυσικού αερίου του μέσω Κύπρου (πριν ή μετά τη λύση) ή μέσω Τουρκίας. Η οριστι­κή τύχη, όμως, του φυσικού αερί­ου από τό οικόπεδο 12 της κυπρια­κής δημοκρατίας εξαρτάται και από άλλους σημαντικούς οικονο­μοτεχνικούς παράγοντες -για την ώρα στο περιθώριο- οι οποίοι, όμως, θα επηρεάσουν βαθύτατα και την πολιτική λύση του «αέριου γρίφου» στην Αν, Μεσόγειο.

Τα εκτιμώμενα 198 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου του μπλοκ 12 της Κύπρου καλύπτουν μόνον μερι­κώς τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της Ε.Ε. σε φυσικό αέ­ριο, αλλά συνεισφέρουν στον κα­νόνα «της διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών» έτσι ώστε η Ε.Ε. να μην αποτελεί οιωνεί ενερ­γειακό «όμηρο» του ρωσικού φυ­σικού αερίου.

Από αυτά τα 198 δισ. κ.μ. αε­ρίου, η αρμόδια κυπριακή Αρχή Ενέργειας εκτιμάει ότι η Κύπρος θα χρειαστεί για εσωτερική κατα­νάλωση περίπου 25 δισ. κ.μ. μέ­χρι το 2035, μειώνοντας έτσι με πρόχειρους υπολογισμούς το προς εξαγωγή φυσικό αέριο σε 173 δισ. κ.μ.

Πρόβλημα μεταφοράς

Το μεγάλο πρόβλημα, επιχει­ρηματικό, αλλά πρωτίστως πολιτι­κό που εγείρεται σε αυτό το ση­μείο είναι ο τόπος, η μορφή, αλλά και τρόπος μεταφοράς, αξιοποί­ησης και πώλησης του φυσικού αερίου εκτός Κύπρου.

Η κυπριακή κυβέρνηση από το 2012 έχει ήδη καταλήξει στην απόφαση ότι θα κατασκευαστεί σε κυπριακό έδαφος εργοστάσιο παρασκευής υγροποιημένου φυ­σικού αερίου (LNG). Τα προφανή πλεονεκτήματα αυτού το σχεδίου εκμετάλλευσης του φυσικού αερί­ου είναι η εύκολη και συγκριτικά φθηνότερη μεταφορά πολύ μεγά­λων ποσοτήτων φυσικού αερίου χωρίς περιορισμούς σε πολλούς ταυτόχρονους προορισμούς στον πλανήτη, αλλά και το χαμηλό ρί­σκο δολιοφθοράς.

Όμως, η επιλογή αυτή έχει υψηλό επενδυτικό κόστος, που φυσικά μειώνει το τελικό οικονομι­κό όφελος, ενώ για την ίδια τη λει­τουργία του εργοστασίου απαι­τούνται μεγάλες ποσότητες φυσι­κού αερίου που κατεβάζει σημαν­τικά τις εξαγώγιμες ποσότητες αε­ρίου. Η ίδια η κατασκευή του ερ­γοστασίου για το υγροποιημένο αέριο υπολογίζεται, σύμφωνα με τις κυπριακές Αρχές, σε 10 δισ. δολάρια, ενώ θα χρειαστεί και ένας αγωγός από το μπλοκ 12 μέχρι το Βασιλικό (σημείο κατα­σκευής του εργοστασίου) ύψους 2 δισ. δολ. Επομένως, σύμφωνα μετις ίδιες Αρχές, το συνολικό έσοδο από το αέριο του μπλοκ 12, με τη μορφή LNG ανέρχεται σε 50 δισ. δολάρια.

Η δεύτερη εναλλακτική λύση μεταφοράς του κυπρια­κού αερίου από το μπλοκ 12 εί­ναι η κατασκευή υποθαλάσσι­ου αγωγού από την Κύπρο στην Ελλάδα, ιδέα που ακόμα γοητεύει την Αθήνα. Εδώ, όμως, εκτός των άλλων πα­ρουσιάζονται προβλήματα... μήκους και βάθους. Η από­σταση από το μπλοκ 12 μέχρι την Κρήτη και από εκεί στις ακτές της Πελοποννήσου είναι συνολικώς 1.150 χλμ κάτι λιγό­τερο δηλαδή από το μήκος του αγωγού που μεταφέρει ρωσι­κό αέριο στη Γερμανία, ενώ το βάθος στο οποίο θα τοποθετηθούν οι αγωγοί μεταξύ Κύ­πρου και Κρήτης φτάνει και τα 2.000 μ. Το συνολικό κόστος της μεταφοράς του κυπριακού, αερίου από το Βασιλικό στην Πελοπόννησο μπορεί να αγγί­ξει τα 17 δισ. δολάρια, περιορίζοντας το συνολικό έσοδο για μια εικοσαετία περίπου στα 54 δισ. δολάρια. Η παράθεση των αριθμητικών στοιχείων δεν εί­ναι τυχαία γιατί από το κόστος και το κέρδος θα εξαρτηθεί εν πολλοίς η τελική επένδυση για την αξιοποίηση του φυσικού αερίου.

    Γιά φθηνότερη λύση

    μιλάει η Άγκυρα

Στα στοιχεία αυτά «πατάει» -άλλωστε η Άγκυρα και οι υπο­στηρικτές της για να προκαταλάβει και να πείσει τους ενδια­φερόμενους επενδυτές ότι η με­ταφορά του κυπριακού φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας είναι η ευκολότερη και φθηνότερη λύ­ση και για αυτό πιέζει για την προηγούμενη λύση του Κυπρια­κού, που θα φέρει «χρήματα και ειρήνη» στην περιοχή.

Σύμφωνα με τους υπάρχον­τες υπολογισμούς από διαφο­ρετικές πηγές, το συνολικό έσο­δο από το φυσικό αέριο μέσω αγωγού προς την Τουρκία ανέρ­χεται σε 69 δισ. δολάρια, έναντι των 54 δισ. δολαρίων μέσω υπο­θαλάσσιου αγωγού στην Ελλά­δα και έναντι των 50 δισ. δολα­ρίων, κατά προσέγγιση με τπ μορφή LNG από την Κύπρο.

Με βάση αυτό το σχετικό πλεονέκτημα, η Άγκυρα προ­ωθεί από τώρα την ιδέα ότι το κυπριακό,αέριο θα φτάσει πολύ ταχύτερα, οικονομικότερα και ασφαλέστερα, στην Ευρώπη μέ­σω του τουρκικού εδάφους και του συστήματος αγωγών.

Ένας αγωγός από το μπλοκ 12 μπορεί εύκολα, αφού δια­τρέξει το κυπριακό έδαφος να φτάσει στα μεγάλα κέντρα του Τσεϊχάν (όπου σχεδιάζεται η κατασκευή μεγάλου εργοστα­σίου παραγωγής αερίου LNG), της Μερσίνας ή των Αδάνων και από εκεί να μπει στο υπόλοι­πο σύστημα αγωγών φυσικού αερίου που διαθέτει η Τουρκία. Φυσικά ένα πολύ μεγάλο μέροςτου κυπριακού φυσικού αερίου θα μπορούσε αμέσως να διοχετευθεί στην εσωτερική τουρκική αγορά,οι ανάγκες της οποίας σε ενέργεια αυξά­νουν συνεχώς.

Παράλληλα, η Τουρκία και οι λογής υποστηρικτές της, θεω­ρούν ότι θα είναι εύκολο το κυ­πριακό φυσικό αέριο να μετα­φερθεί στην Ευρώπη. «Ξεχνούν», όμως, να αναφέρουν ότι τα σχέδια αγωγών μεταφο­ράς φυσικού αερίου στην Ευρώ­πη μέσω και της Τουρκίας είναι ακόμα στον αέρα. Δεν έχει ακό­μα δηλαδή καταλήξει η κατα­σκευή του συστήματος αγωγών NABUCCO, (μέσω Τουρκίας και Βουλγαρίας στην Αυστρία) ούτε ο ανταγωνιστικός του TAP (μέ­σω Τουρκίας και Αδριατικής στην Κεντρική Ευρώπη). Και όλα αυτά χωρίς να υπολογίζονται τα πλήρως ανταγωνιστικά σχέδια των Ρώσων στην περιοχή.

Δι' αυτού του τρόπου, η τουρκική κυβέρνηση υποστηρί­ζει σταθερά.το σχέδιο της να κα­ταστεί η χώρα ένας σημαντικό­τατος «ενεργειακός θύλακας ασφαλείας», στον οποίο θα συγ­κεντρώνονται πετρέλαιο και φυ­σικό αέριο από όλες τις γειτονι­κές περιοχές, από την Κασπία και τη Μαύρη θάλασσα μέχρι την'Κύπρο, (γιατί όχι και το Ισ­ραήλ) και από εκεί στην ενεργοβόρο Ευρώπη.

    Κλειστά κρατάει τα χαρτιά του

    το Ισραήλ

Υπάρχει και ένας ακόμα παί­κτης στο σκηνικό και αυτός είναι το Ισραήλ. Η ισραηλινή κυβέρνη­ση δεν έχει ακόμα αποκαλύψει τις προθέσεις και τρ σχέδια της, αν και λίγες μέρες πριν άρχισε τις πρώτες αντλήσεις φυσικού αερί­ου σέ ένα από τα διαπιστωμένα κοιτάσματα της. Δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα διιλαδή, αν το Ισραήλ θα αποφασίσει να εξαγάγει και πώς το φυσικό αέριο του. Το κυ­πριακό μπλοκ 12 εφάπτεται με ένα τμήμα του μεγάλου ισραηλινού κοιτάσματος του Λεβιάθαν και αυ­τό συνηγορεί υπέρ της άποψης ότι ένα μέρος του ισραηλινού αερίου θα ενωθεί με αυτό της Κύπρου.

Ουδείς, όμως, μπορεί να αποκλείσει,το ενδεχόμενο, λόγω της πρόσφατης τουρκο-ισραηλι-νής προσέγγισης για «τον φόβο» της Συρίας και κυρίως του Ιράν, μέρος του φυσικού αερίου του Ισραήλ να βρεθεί μέσα στο τουρκικό σύστημα αγωγών, αφού φτάσει από το Ισραήλ στην Τουρκία με υποθαλάσσιο αγωγό.

Είναι, όμως, εξαιρετικά δύ­σκολο να υποθέσει κανείς ότι το Ισραήλ θα εναποθέσει μια βα­ριά υποθήκη για το μέλλον του, όπως είναι το φυσικό αέριο που διαθέτει, εξ ολοκλήρου σε μία και μόνον χώρα, χωρίς να απο­κλείεται Κύπρος και Ισραήλ να επιλέξουν άλλες εναλλακτικές οδούς για την εξαγωγή του φυ­σικού αερίου τους.

   Οι μοχλοί  πίεσης της Κύπρου

   στην ΕΕ

Η Κυπριακή  Δημοκρατία μπροστά στην τουρκική «επίθεση των αγωγών» και παρά την οικονομική κατάρρευσή της έχει ακόμη ισχυρούς μοχλούς πίεσης μέσα στην ΕΕ και την Ευρωζώνη γιά να ανταπαρατεθεί στην Άγκυρα, εφόσον αυτή ενδιαφέρεται ακόμη γιά την ένταξή της στην Ευρώπη.

Και ένα από αυτά δεν είναι άλλο από το βέτο που έχει ασκηθεί στο κεφάλαιο της ενέργειας στις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις ένταξης, αν προηγουμένως η Άγκυρα δεν αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία.

Ένα όπλο παλιό και ξεχασμένο, που όμως δεν χάνει την αξία και την ευστοχία του, ακόμα και τώρα.

    Απούσα η Αθήνα από

    τις ενεργειακές εξελίξεις

Από όλον αυτόν τον υπό διαμόρφωση ενεργειακό χάρτη της περιοχής απουσιάζει η Αθήνα. Όχι μόνον γιατί συναντά ανυπέρβλητα αυτήν την στιγμή προβλήματα στον καθορισμό της ΑΟΖ με την Τουρκία και κατ΄ επέκταση την Κύπρο.

Αλλά και γιατί οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν ακόμα αποφασίσει αν μπορούν ή δεν μπορούν να παίξουν το ρόλο του ασφαλούς ενεργειακού θύλακα της περιοχής, ως χώρα-μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης.